महाराष्ट्रातील लोकशाहीच्या मोठ्या उत्सवाची प्रतिक्षा संपली आहे. आज, १५ ऑक्टोबर २०२४, महाराष्ट्र आणि झारखंड विधानसभा निवडणुकांचा बिगूल वाजणार आहे. केंद्रीय निवडणूक आयोग दुपारी ३.३० वाजता दिल्लीतील विज्ञान भवन येथे पत्रकार परिषद घेऊन निवडणुकांचे वेळापत्रक जाहीर करणार आहे. यानंतर राज्यात आचारसंहिता लागू होणार आहे.
राजकीय वातावरण पुन्हा रंगणार आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि गृहमंत्री अमित शहा यांच्या सभांचे आयोजन सुरू झाले आहे. दुसरीकडे महाविकास आघाडीतील नेत्यांनी राज्यभर दौरे व निर्णयांचा धडाका लावला आहे. निवडणूक आयोगाच्या पत्रकार परिषदेची उत्सुकता शिगेला पोहोचली आहे, कारण या निवडणुकीसाठी २८८ जागांसाठी संघर्ष रंगणार आहे.
महाराष्ट्रातील महायुद्ध: महायुती विरुद्ध महाविकास आघाडी
या निवडणुकीत महायुती आणि महाविकास आघाडी यांच्यात थेट मुकाबला होणार आहे. महायुतीमध्ये भाजप, अजित पवारांची राष्ट्रवादी आणि मुख्यमंत्री शिंदे यांची शिवसेना आहेत, तर महाविकास आघाडीत काँग्रेस, शरद पवारांची राष्ट्रवादी आणि उद्धव ठाकरे यांच्या शिवसेनेची मोट बांधली आहे. दोन्ही गटांनी अद्याप जागावाटपाचा अंतिम निर्णय घेतलेला नाही, परंतु येत्या काही दिवसांत या विषयावर स्पष्टता येईल.
आचारसंहिता म्हणजे काय?
निवडणूक आयोगाने जाहीर केलेली आचारसंहिता ही निवडणूक प्रक्रियेत सहभागी होणाऱ्या सर्व पक्षांसाठी आणि उमेदवारांसाठी बंधनकारक असते. निवडणुका स्वच्छ, पारदर्शक आणि निष्पक्ष होण्यासाठी आयोगाने काही नियम घालून दिले आहेत. सत्ताधारी पक्षांना कोणत्याही प्रकारच्या घोषणा, योजना जाहीर करण्यावर निर्बंध येतात. याचबरोबर, सरकारी साधनांचा वापर प्रचारासाठी करता येत नाही.
राजकीय घोषणांवर बंदी
निवडणूक जाहीर झाल्यावर आचारसंहिता लागू होते, ज्यामुळे कोणत्याही नवीन सरकारी योजनांची घोषणा करता येत नाही. उद्घाटने, लोकार्पण आणि सरकारी कार्यक्रमांवरही निर्बंध असतात. यामुळे सत्ताधारी पक्षाला आपली राजकीय धोरणे राबविण्याचे स्वातंत्र्य काही काळासाठी मिळत नाही. आचारसंहिता लागू झाल्यामुळे प्रत्येक राजकीय पक्षाने नियमांचे पालन करणे आवश्यक असते, अन्यथा निवडणूक आयोग कारवाई करू शकतो.
आचारसंहितेचे परिणाम
आचारसंहिता लागू झाल्यानंतर प्रचारसभांना, रॅलीला, आणि मिरवणुकांना परवानगी घेणे आवश्यक असते. प्रचारादरम्यान कोणत्याही जात, धर्म किंवा पंथाच्या आधारे मतं मागण्यास बंदी असते. मतदारांना प्रभावित करण्यासाठी कोणतेही अनुचित कृत्य करण्यास मनाई असते, जसे की दारू किंवा पैसे वाटप. मतदानाच्या दिवशी दारू दुकाने बंद ठेवावी लागतात.
आता, निवडणुकीचे वातावरण आणखीन तापणार आहे. मतदारांनी आपले हक्क बजावण्याची वेळ येत आहे, आणि राज्यात राजकीय सत्तेचा खेळ रंगणार आहे.त्यामुळे राज्यातील नागरिकांनी लोकशाहीच्या या उत्सवात जबाबदारीने सहभागी होणे आवश्यक आहे.