भूमिपुत्रांचे प्रेरणास्थान काळूराम काका धोदडे यांना अखेरचा निरोप
आदिवासी समाजाच्या हक्कांसाठी लढणारे आणि भूमी सेना व आदिवासी एकता परिषदेचे संस्थापक मा. काळूराम (काका) धोदडे यांचे दुखद निधन. मुंबईतील सेव्हन हिल्स रुग्णालयात, रात्री 10:52 वाजता त्यांचे निधन झाले. काकांच्या जाण्याने एक महत्त्वाचा अध्याय संपला, पण त्यांनी निर्माण केलेल्या संघर्षाची ज्योत आजही उजळत आहे.
आदिवासी हक्कांची लढाई
काळूराम काकांचे जीवन हे संघर्षांचे आणि आदिवासी हक्कांसाठीच्या आंदोलनांचे प्रतीक होते. 1963 मध्ये त्यांनी भूमी सेना या संघटनेची स्थापना केली, ज्याचा उद्देश होता आदिवासींना त्यांचे हक्क मिळवून देणे आणि जल, जंगल, जमीन यावरील त्यांच्या स्वामित्वाचे संरक्षण करणे. त्यांच्या नेतृत्वाखाली अनेक आंदोलने झाली, ज्यात आदिवासींच्या जमिनींच्या हक्कांसाठीचा लढा आणि वाईट प्रथांविरुद्ध संघर्ष प्रमुख होता.
काका: एक प्रेरणादायी नेतृत्व
पालघर जिल्ह्यातील कोंढाण या आदिवासी गावात 1936 साली जन्मलेले काका, अत्यंत साध्या कुटुंबात वाढले. त्यांचे शालेय जीवनही संघर्षमय होते, परंतु त्यांनी आदिवासी समाजाच्या समस्यांचे निरीक्षण केले आणि त्याविरुद्ध आवाज उठवला. आश्रमशाळेत शिक्षण घेत असताना त्यांनी तेथील भ्रष्टाचाराविरुद्ध आवाज उठवून त्यांची बंडखोर वृत्ती दाखवली होती.
काळूराम काका समाजवादी विचारधारेच्या जवळ गेले आणि आदिवासींच्या समस्यांना नेहमीच प्राधान्य दिले. भूमिमुक्ती आंदोलनात सक्रिय सहभाग घेतल्याने त्यांना तुरुंगवासही भोगावा लागला, पण यामुळेच त्यांची नेतृत्वक्षमता वाढली.
आंदोलक ते नेता
काकांनी अनेक सामाजिक चळवळींमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला. त्यांनी वेठबिगारी, लग्नगडी, घरगडी या प्रथांविरुद्ध लढा दिला आणि आदिवासी समाजाला स्वाभिमानाने जगायला शिकवले. भूमिसेनेच्या नेतृत्वाखाली त्यांनी आदिवासींना त्यांच्या जमिनीचा ताबा मिळवून दिला आणि त्यांच्या उपजीविकेच्या हक्कांसाठी मोठी चळवळ उभारली.
अंतिम श्रद्धांजली
काळूराम धोदडे यांच्या निधनाने आदिवासी समाजाने आपला एक आधारस्तंभ गमावला आहे. त्यांची अंतिम यात्रा 11 ऑक्टोबर रोजी दामखिंड, मनोर येथून निघेल. काकांनी उभारलेली चळवळ आणि त्यांनी दिलेल्या शिकवणी आजही आदिवासी समाजासाठी प्रेरणादायी ठरतील.त्यांच्या कर्तृत्वाची आठवण ठेवून, त्यांच्या संघर्षाचा वारसा पुढे नेणे हेच त्यांना खरी श्रद्धांजली ठरेल.