संभाजीनगरमध्ये पोलीस उपायुक्त शीलवंत नांदेडकर यांच्या एकुलत्या मुलाने आत्महत्या केल्याच्या घटनेने शहरात खळबळ उडाली आहे. साहिल नांदेडकर, वय १७, हा मुलगा १२वी विज्ञान शाखेत शिकत होता आणि आयआयटीमध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठी जेईई अॅडव्हान्स परीक्षेची तयारी करत होता. हा धक्कादायक प्रकार रविवारी सकाळी उघडकीस आला.
आई-वडिलांसोबतच्या शेवटच्या गप्पा
शनिवारी रात्री साहिलने आपल्या आई-वडिलांसोबत निवांत गप्पा मारल्या. दसरा साजरा केल्यानंतर कुटुंबातील वातावरण अत्यंत आनंददायक होते. साहिलने त्याच्या अभ्यासासंदर्भात, आणि इतर काही सामान्य गोष्टींबद्दल आई-वडिलांसोबत चर्चा केली. या शेवटच्या गप्पांमध्ये कुठेही त्याच्या मनात असलेल्या तणावाची कल्पना त्याच्या पालकांना आली नव्हती.
आत्महत्या अन् आरशावरची वाक्यं
रविवारी सकाळी वडील शीलवंत नांदेडकर साहिलला उठवण्यासाठी त्याच्या खोलीत गेले, पण दरवाजा उघडला गेला नाही. खिडकीतून पाहिल्यावर त्यांना साहिल गळफास घेतलेल्या अवस्थेत दिसला. खोलीतील ड्रेसिंग टेबलच्या आरशावर त्याने तीन वाक्यं लिहून ठेवली होती: “आय वॉन्ट टू रिस्टार्ट, आय डोन्ट क्विट! लव यू बोथ.” या ओळींनी आत्महत्येचे गूढ अजूनच गडद झाले आहे.
पोलीस तपास सुरू
पोलीस या प्रकरणाचा सखोल तपास करत आहेत. साहिलच्या आत्महत्येचे कारण अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. सध्या पोलिसांकडून त्याच्या मित्र-मैत्रिणी, मोबाइल डेटा आणि रुममधील इतर वस्तूंच्या आधारावर आणखी काही सुराग मिळतो का, याची तपासणी सुरू आहे. वेदांतनगर पोलीस ठाण्यात आकस्मिक मृत्यूची नोंद करण्यात आली आहे.
आत्महत्येच्या मागे मानसिक तणाव?
साहिल हा हुशार विद्यार्थी असून, त्याच्या तणावाचे नेमके कारण काय होते, हे समजू शकलेले नाही. मानसशास्त्रज्ञांच्या मते, मानसिक तणावामुळे अनेकदा तरुण मनांत अशा विचारांची आंदोलने निर्माण होतात. साहिलच्या आत्महत्येने पुन्हा एकदा समाजात मानसिक आरोग्याच्या समस्येचे गांभीर्य समोर आले आहे.
या घटनेमुळे नांदेडकर कुटुंबावर दुःखाचा डोंगर कोसळला आहे. शहरातील पोलिस आणि समाजही या धक्कादायक घटनेने प्रभावित झाले आहेत. साहिलच्या जीवनातील ताण-तणाव आणि आत्महत्येचे कारण अद्याप अज्ञात असले तरी, या घटनेने मानसिक आरोग्याच्या प्रश्नांना नवीन वळण दिले आहे.
तरुण मुलांमध्ये नैराश्याची वाढती समस्या ही चिंतेचा विषय आहे, कारण यामुळे आत्महत्येचे प्रमाणही वाढत आहे. काही मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
१. शैक्षणिक तणाव:
आजच्या स्पर्धात्मक युगात शाळा-कॉलेजांमधील मुलांवर परीक्षा आणि गुण मिळवण्याचा प्रचंड दबाव असतो. पालक आणि शिक्षकांकडून येणाऱ्या अपेक्षा पूर्ण करण्याचा दबाव, यश मिळवण्याची जबाबदारी, आणि अपयशाची भीती यामुळे मुलं तणावाखाली जातात.
२. सामाजिक दबाव आणि तुलना:
सोशल मीडिया आणि समाजातील तुलना तरुण मुलांच्या जीवनात मोठा प्रभाव टाकते. इतरांच्या यशस्वी जीवनशैलीसोबत स्वतःची तुलना करून, कमीपणा वाटणे किंवा अपयशी असल्याची भावना निर्माण होते. या तुलनांमुळे आत्मविश्वास कमी होतो आणि नैराश्य वाढते.
३. कौटुंबिक तणाव:
कुटुंबातील संघर्ष, पालकांच्या अपेक्षा, कौटुंबिक समस्यांमुळे मुलांना असुरक्षितता वाटते. कुटुंबातील तणावांमुळे मानसिक ओढाताण होते आणि काही वेळा ते नैराश्याला कारणीभूत ठरते.
४. भविष्याची अनिश्चितता:
आजच्या काळात तरुणांना आपल्या भविष्याबद्दल मोठी चिंता असते. नोकरी, करिअर आणि आर्थिक स्थैर्याच्या प्रश्नांमुळे अस्थिरता आणि अनिश्चितता निर्माण होते. या भविष्याच्या चिंतेमुळे त्यांना नैराश्याची भावना होते.
५. आत्मसन्मानाचा अभाव:
मुलांमध्ये कमी आत्मसन्मान असणे हे एक महत्त्वाचे कारण आहे. जेव्हा मुलांना स्वतःची किंमत जाणवत नाही किंवा इतरांच्या अपेक्षांवर खरे उतरण्यासाठी सतत संघर्ष करावा लागतो, तेव्हा ते निराश होऊ शकतात.
६. मैत्री आणि नात्यांतील तणाव:
मैत्री, प्रेमसंबंध किंवा इतर सामाजिक नात्यांतील तणाव देखील नैराश्याला कारणीभूत ठरू शकतात. नातेसंबंधात अपयश येणे, नाते तुटणे किंवा एकाकीपणाची भावना यामुळे मानसिक तणाव वाढतो.
७. मानसिक आरोग्याबद्दल जागरूकतेचा अभाव:
बहुतेक वेळा मुलं आपल्या नैराश्याबद्दल बोलत नाहीत, कारण त्यांना भीती वाटते किंवा त्यांना मानसिक आरोग्याच्या समस्यांची पुरेशी माहिती नसते. यामुळे ते त्यांच्या समस्या व्यक्त करत नाहीत आणि समस्या गंभीर होतात.
८. आर्थिक अडचणी:
घरातील आर्थिक परिस्थिती, पैसे कमावण्याचा दबाव किंवा कर्ज अशा कारणांमुळे तरुण मुलं चिंतेत असू शकतात, ज्यामुळे त्यांचे मानसिक आरोग्य प्रभावित होते.
९. वैयक्तिक किंवा सामाजिक समस्या:
बुलिंग, अपमान, समाजात न मान्यता मिळणे किंवा व्यक्तिगत समस्यांमुळे देखील नैराश्याची भावना निर्माण होते. हे मुद्दे त्यांच्या मानसिक स्थितीवर नकारात्मक प्रभाव टाकतात.
१०. इतर मानसिक आरोग्य समस्या:
कधीकधी नैराश्य हे इतर मानसिक आरोग्य समस्यांच्या परिणामी असते, जसे की चिंता, बायपोलर डिसऑर्डर किंवा इतर मानसिक आजार. या समस्यांमुळे आत्महत्येची शक्यता वाढू शकते.समाजात मानसिक आरोग्याच्या समस्या गांभीर्याने घेतल्या जाणे गरजेचे आहे. योग्य वेळेवर मदत मिळाली तर नैराश्याच्या समस्यांवर मात करता येते, आणि आत्महत्येपासून मुलांना वाचवता येते.